İskelet Kası Üzerine

18.09.2017 / Pazartesi

Sevgili JustFit üyeleri,

Herkese merhaba!

Bugünden itibaren JustFit, üyelerinin sağlıklı yaşam konusunda güvenilir başvuru kaynağı olma yolunda bir adım daha atarak bilinmeyen doğrular veya doğru bilinen yanlışlar gibi konularda sizlere anlaşılabilir teorik destek de sağlamaya başlıyor ve bunu haftada 1 tekrarlama niyetinde…

Diyoruz ki bugün ‘iskelet kası’ dediğimiz şeyin ne olduğu ve onu güçlendirmeye çalıştığımızda olayların nasıl geliştiğini sizlere biraz açıklayalım…

İskelet kaslarının yapısı

İskelet kası, dokunun mekanik ünitesi olan kas liflerinin demetler halinde bir araya gelerek oluşturdukları bir organdır (Özdemir, C., 2010).

İskelet kasını çevreleyen bağ dokusu, 3 ayrı katmandan oluşur:

• Kasın dışındaki katman; Epimisyum,
• Orta bağ dokusu katmanı; Perimisyum,
• Ve kas liflerini çevreleyen kas demeti; Fasciculi.

→ Bir kas demeti içindeki her kas lifi, endomisyum adlı bir bağ dokusu ile çevrilidir.

→ Kas lifi hücresini çevreleyen zara ise sarkolemna adı verilir.

Sarkolemna üzerinde bulunan uydu hücrelerinin, kas büyümesi ve kas onarımı için belirleyici bir işlevi bulunmaktadır (Wozniak ve ark. 2005).

İskelet kası ve proteinle ilişkisi

Her kas lifinde –miyofibril olarak adlandırılan- ipliksi görünümlü protein şeritleri bulunmaktadır. Bunlar kısalabilir proteinler olan ve kas kasılımında (ki kaslarınızı uyardığınızda olan şey kasın kasılmasıdır) önemli bir etkinliğe sahip olan miyozini (kalın filamenter) ve aktini (ince filamenter) bir arada tutmaktadır. Bir kasın kasılabilme ve kuvvet uygulama yeteneği; kasın yapısı, çapraz kesit alanı, lif uzunluğu ve kas içinde bulunan lif sayısı tarafından belirlenmektedir. Yapılan antrenmanlar, kas liflerinin kalınlıklarını arttırmakta ve bu kalınlık artışı, hem kasın büyümesini hem de kasılma kuvvetini arttırmaktadır (Bompa T. ve ark., 2104 ).

Antrenman yapmanın kas liflerini nasıl kalınlaştırdığına bakmadan önce antrenman sırasında kaslarımıza ne olduğundan biraz bahsedelim…

Kas yıkımı ve kasa kan pompalanması

Egzersiz yaptığınızda kaslarınızda laktik asit birikir. Kasta laktik asit birikmesi; kasın, metabolik olarak dayanabileceği sınırın sonuna geldiği anlamına gelir. Bu yıkıma mümkün olduğunca katlanmak, kasları metabolik yırtılmaların eşiğine getirir; çünkü kas lifleri, asit tarafından istila edilir, burada yapıcı metabolizma sinyali mekanik olmaktan çok kimyasaldır (Delavier, F., Gundill M., 2012).

Egzersiz setlerinizde tekrarlar yapmayı sürdürdükçe kaslarınız kanla dolar. Buna, ‘kasa kan pompalanması’ denir. Kanın kaslara pompalanması, besinleri kasa olağandışı bir biçimde taşır ve kası “deforme eder”.  Kasa kan pompalanması ne kadar yoğun olursa kas lifleri birbirlerine o kadar yüklenir, birbirlerini o kadar sıkıştırır. Buna rağmen, bu mekanik baskı, yalnızca zayıf bir uyarıcıdır; çünkü kasa kan pompalanmasına sebebiyet veren antrenmanlar, travmatik değildir; özellikle de kasın toparlanmasını hızlandırmanın bir yolu olarak sıklıkla yapılabilir (Delavier, F., Gundill M., 2012).

Antrenman yapmak kas liflerini nasıl kalınlaştırır?

Aslında kaslarınızı büyüten şey, antrenman yapmanın vücudunuzda sebep olduğu işleyiştir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, sizler antrenman yaptığınızda aslında kas ve kemik dokularınıza çok minimal boyutta zarar verirsiniz. Kas ve kemiklerinizde ince yırtık ve çizikler oluşur. Böylece top, her zaman olduğu gibi vücudunuza geçer. Vücut, gördüğü görece zararı ortadan kaldırmak için zarar gören dokuları onarmaya girişir. Vücudun giriştiği bu tamir ve yeniden yapılanma sürecinde kas liflerinin çapları artacaktır.

İşte, sporcuların günlük protein ihtiyaçlarının sağlıklı ve spor yapmayan bir insana göre daha fazla olmasının nedeni de budur. Söz konusu onarım sürecinde vücudunuza bu onarımı gerçekleştirmesini sağlayacak kaynaklardan en önemlisini; proteini vermeniz gerekir. Bu süreç, ‘tıraş olma’ya benzetilebilir. (Gerçi son zamanlarda jiletlenen kılın daha kalın çıkmadığı ancak eğimli kesildiği için daha kalın gözüktüğü yönünde yeni açıklamalar da var ama ne demek istediğimizi anlatabildiğimizi düşünüyoruz.)

Sizleri sürecin her aşamasıyla ilgili bilgilendirmeye devam edeceğiz, bizi takipte kalın…

Sağlıklı haftalar dileriz!

Kaynakça:

Bompa T., Pasquale Di M., Cornacchia J. L., (2014). Nitelikli Kuvvet Antrenmanı. Spor Yayınevi ve Kitabevi. Ankara.Çev: Tanju Bağırgan. Sy: 14.

Delavier F., Gundill M., (2012). The Strength Training Workout Anatomy Workout II. Human Kinetics. P: 12.

Özdemir, C., Kas Dokusu Tamirinde Çözünebilir Faktörlerin Gen İfadesinin İncelenmesi. (2010). Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tıbbi Biyoloji Programı. Ankara.

Wozniak, A. C., Kong, J., Bock, E., Pilipowicz, O., and Anderson, J.E. (2005). Signaling satellite-cell activation in skeletal muscle: Markers, models, stretch and potential alternative pathways. Muscle Nerve 31:283-300.